صندوق اهرمی و ضرایب آن
صندوقهای اهرمی، ابزارهای مالی جسورانه‌ای هستند که با استفاده از اهرم مالی و به کارگیری بدهی، به دنبال چندبرابر کردن بازدهی و کسب سودهای بالاتر برای سرمایه‌گذاران خود می‌باشند. این صندوق‌ها دارای دو نوع واحد عادی و ممتاز (ETF) هستند و کلید موفقیت یا شکست در آنها، درک مفهوم حیاتی «ضریب اهرمی» است که میزان استفاده از این اهرم را نشان میدهد. این ویژگی اگرچه پتانسیل افزایش سود را دارد، اما در صورت تصمیم‌گیری نادرست، میتواند به همان نسبت زیان‌ها را نیز تشدید کند و سرمایه شما را در معرض خطر جدی قرار دهد. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر این ضریب اهرمی و نقش آن در صندوقهای اهرمی خواهیم پرداخت.
اگر اطلاعات کاملی در مورد ماهیت صندوق ها ندارید، اینجا+ کلیک کنید.
صندوق اهرمی چیست؟
صندوقهای اهرمی نوعی صندوق سرمایه‌گذاری هستند که با ایجاد دو کلاس دارایی متفاوت، همزمان نیاز سرمایه‌گذاران با سطوح ریسک‌پذیری مختلف را پاسخ می‌دهند. در این صندوق‌ها، واحدهای عادی با بازدهی نسبتاً ثابت، نقش تأمین‌کننده منابع مالی را ایفا می‌کنند، در حالی که واحدهای ممتاز با بهره‌گیری از این منابع، قدرت مالی خود را افزایش داده و در سود و زیان صندوق به نسبت بزرگتری شریک میشوند. این ساختار باعث میشود سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز بتوانند با سرمایه اولیه کمتر، در معرض بازدهی بالقوه بالاتری قرار گیرند.
عملکرد این صندوق‌ها بر اساس توافق مشخص بین دو گروه سرمایه‌گذار شکل میگیرد. دارندگان واحدهای عادی در ازای دریافت بازدهی ثابت و معمولاً تضمین‌شده، منابع خود را در اختیار صندوق قرار می‌دهند. این منابع سپس در اختیار سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز قرار میگیرد تا با حجم سرمایه بیشتری به فعالیت‌های سرمایه‌گذاری بپردازند. در صورت موفقیت صندوق، سود اضافی به واحدهای ممتاز تعلق میگیرد و در صورت عدم موفقیت، این گروه متحمل زیان بیشتری خواهند شد.
ساختار صندوق های اهرمی:
واحد عادی (Common Unit)
واحدهای عادی بیانگر سرمایه‌گذارانی هستند که با پذیرش ریسک بالاتر، فرصت کسب بازدهی بیشتر را می‌پذیرند. این واحدها پس از پرداخت سود ثابت به واحدهای ممتاز، از باقیمانده سود صندوق بهره‌مند میشوند. دارندگان واحدهای عادی معمولاً حق رأی در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی صندوق را دارا هستند. در شرایطی که صندوق عملکرد مثبت داشته باشد، سود واحدهای عادی به دلیل اثر اهرمی میتواند بسیار بیشتر از سود واحدهای ممتاز باشد؛ اما در صورت عملکرد منفی صندوق، این واحدها پیش از دیگران متحمل زیان میشوند. این مکانیسم، واحدهای عادی را به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران با ریسک‌پذیری بالا تبدیل میکند.
واحد ممتاز (Preferred Unit)
واحدهای ممتاز در صندوقهای اهرمی نقش مشابه سرمایه‌گذاران با درآمد ثابت را ایفا می‌کنند. این واحدها با پرداخت سرمایه به صندوق، در ازای آن سود ثابت و مشخصی دریافت می‌کنند. دارندگان واحدهای ممتاز معمولاً حق رأی در مدیریت صندوق ندارند، اما در مقابل، اولویت در دریافت سود و بازپس‌گیری سرمایه را دارا هستند. در واقع، صندوق متعهد میشود که بدون توجه به عملکرد کلی صندوق، سود ثابتی به این واحدها پرداخت کند و در صورت انحلال صندوق، ابتدا سرمایه این گروه بازگردانده شود. این ویژگی، واحدهای ممتاز را به گزینه‌ای کم‌ریسک برای سرمایه‌گذاران تبدیل میکند.
اهرم مالی چیست؟
اهرم مالی به مفهوم استفاده از منابع استقراضی برای افزایش قدرت سرمایه‌گذاری و بازدهی بالقوه است. در واقع، سرمایه‌گذار با استفاده از اهرم، میتواند با مقدار مشخصی سرمایه اولیه، در معرض بازدهی دارایی بزرگتری قرار گیرد. این مکانیسم همانند وام گرفتن برای سرمایه‌گذاری است که در صورت رشد ارزش دارایی، سود سرمایه‌گذار را چندین برابر میکند، اما در صورت کاهش ارزش، زیان او نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد.
نسبت اهرمی چیست؟
نسبت اهرمی نشان‌دهنده نسبت کل داراییهای صندوق به سرمایه واحدهای عادی است و میزان استفاده صندوق از بدهی در کنار سرمایه خود را نشان میدهد. این نسبت تعیین میکند که صندوق تا چه حد از منابع مالی قرضی برای افزایش قدرت معاملاتی خود استفاده میکند.
کاربرد اصلی نسبت اهرمی تقویت اثرگذاری نوسانات بازار بر سود و زیان واحدهای عادی است. با استفاده از اهرم، صندوق میتواند با سرمایه اولیه کمتر، حجم بیشتری از دارایی‌ها را در اختیار گرفته و معاملات بزرگتری انجام دهد. این امر از یک سو امکان کسب سودهای بالاتر را فراهم میکند و از سوی دیگر ریسک زیان را افزایش میدهد.
هرچه نسبت اهرمی بالاتر باشد، حساسیت سود و زیان واحدهای عادی نسبت به تغییرات ارزش داراییهای صندوق بیشتر خواهد بود. این ویژگی باعث میشود که در صورت عملکرد مثبت صندوق، سود واحدهای عادی به طور مضاعف افزایش یابد، اما در صورت عملکرد منفی، زیان آنها نیز با شدت بیشتری نمایان شود.
چگونه نسبت اهرمی سرمایه شما را متحول میکند؟
نسبت اهرمی در بازارهای مالی دقیقاً مانند یک آچارفرانسه عمل میکند. همان‌طور که آچارفرانسه با افزایش طول دسته، قدرت فشار دست شما را چندین برابر میکند تا مهره‌های سخت را به راحتی باز کنید، نسبت اهرمی نیز با استفاده از ابزارهای مالی مانند وام یا مشتقات، قدرت سرمایه اولیه شما را تقویت میکند و امکان کسب سودهای بزرگ‌تر از سرمایه اولیه را فراهم می‌نماید.
اما درست مانند همان آچارفرانسه که اگر جهت چرخش را اشتباه به کار ببرید نه تنها مهره باز نمی‌شود بلکه ممکن است به آن آسیب جدی وارد کنید، در استفاده از اهرم مالی نیز اگر جهت حرکت بازار را اشتباه پیش‌بینی کنید، همین اهرم باعث تنسبت زیان شما شده و میتواند بخش بزرگی از سرمایه‌تان را از بین ببرد. این مدل سرمایه گذاری همان قدر که میتواند سودآور باشد، به همان اندازه نیز میتواند خطرناک باشد و تنها در دستان افراد حرفه‌ای که مدیریت ریسک قوی دارند به ابزاری سودساز تبدیل میشود.
انواع نسبت های اهرمی:
نسبت کلاسیک (Classical Leverage)
نسبت اهرمی کلاسیک، ساده ترین و پایه ای ترین نوع اهرم است. این نسبت نشان میدهد به ازای هر 1 تومان سرمایه‌ای که واحدهای ممتاز (سرمایه‌گذاران پرریسک) در صندوق قرار داده‌اند، چقدر از واحدهای عادی (سرمایه‌گذاران کم‌ریسک) پول قرض گرفته‌اند.
فرض کنید یک صندوق اهرمی دارای 2 میلیارد تومان سرمایه از محل واحدهای ممتاز و 10 میلیارد تومان سرمایه از محل واحدهای عادی باشد. نسبت اهرمی کلاسیک 0.2 خواهد بود.
این بدان معناست که به ازای هر 1 تومان سرمایه واحدهای ممتاز، 5 تومان از واحدهای عادی قرض گرفته شده است. بنابراین، اگر کل صندوق 12 میلیارد تومان ارزش داشته باشد، در واقع 2 میلیارد تومان آن متعلق به ممتازها است، اما آنها مالک کل پرتفوی 12 میلیاردی هستند. اگر پرتفوی 25% سود کند، سود 3 میلیارد تومانی فقط به 2 میلیارد تومان سرمایه ممتازها تعلق میگیرد که معادل 150% سود است (یعنی 7.5 برابر نسبت کلاسیک).
این نسبت، حداکثر پتانسیل اهرم را نشان میدهد، اما چون ترکیب دارایی های صندوق (اینکه چه مقدار از پول در سهام سرمایه‌گذاری شده و چه مقدار ریسک در پی خواهد داشت) را در نظر نمیگیرد، ممکن است تصویر کاملی ارائه ندهد.
نسبت بالقوه (Potential Leverage)
تمام داراییهای صندوق (مثلاً پول نقد، اوراق با درآمد ثابت، سهام) نوسان یکسانی ندارند. نوسان اصلی که اهرم بر روی آن اثر میگذارد، مربوط به سهام موجود در پرتفوی صندوق است. این نسبت با در نظر گرفتن سهم سهام در پرتفوی صندوق، اهرم موثرتری را محاسبه میکند. چون ماهیت داراییهای صندوق را در محاسبه دخیل میکند.
از مثال قبل، نسبت اهرمی کلاسیک 0.2 بود. حالا فرض کنید این صندوق تنها 70% از داراییهای خود را در سهام سرمایه‌گذاری کرده و 30% باقیمانده را در اوراق با درآمد ثابت (که نوسان کمتری دارند) نگه داشته است. نسبت اهرمی بالقوه 0.14 خواهد بود.
این عدد نشان میدهد که اهرم واقعی و موثر صندوق بر روی داراییهای پرنوسان (سهام) برابر 0.14 است. یعنی اگر بازار سهام 10% رشد کند، ارزش داراییهای سهامی صندوق 10% رشد میکند، اما این سود با نسبت 0.14 به سرمایه واحدهای ممتاز اعمال میشود.
نسبت بالفعل (Actual Leverage)
این نسبت، دقیق‌ترین و کاربردی‌ترین معیار برای سرمایه‌گذاران است، زیرا اثر حباب قیمتی را نیز به حساب می آورد.
واحدهای ممتاز صندوقهای اهرمی مثل سهام در بازار معامله میشوند. بنابراین، قیمت آنها میتواند با ارزش ذاتی یا خالص ارزش دارایی (NAV) آنها متفاوت باشد.
حباب مثبت: وقتی قیمت بازار واحدهای ممتاز بیشتر از ارزش ذاتی آنها باشد.
حباب منفی: وقتی قیمت بازار واحدهای ممتاز کمتر از ارزش ذاتی آنها باشد.
این حباب، نسبت اهرمی موثر را تغییر میدهد. خرید در قیمتی با حباب مثبت بالا، در واقع شما را با قیمتی بالاتر از ارزش واقعی وارد موقعیت میکند و اهرم موثر را کاهش میدهد (و در صورت تخلیه حباب، حتی با ثبات بازار هم شما زیان میکنید).
توجه:در برخی منابع و سایت ها این نسبت ها را با نام ضریب اهرمی تعریف کرده اند. در صورتی که ضریب اهرمی در واقع همین نسبت اهرمی تعریف شده به علاوه یک است.
مدیریت ریسک صندوقهای اهرمی
محاسبه و پایش مستمر نسبت اهرمی بالفعل
اساسی ترین اصل مدیریت ریسک در صندوق های اهرمی، محاسبه دقیق نسبت بالفعل (نشان دهنده اهرم واقعی شما) قبل از هر خرید است. توجه داشته باشید که نسبت اهرمی بالفعل بالای ۳، ریسک بسیار بالایی محسوب می شود و می تواند در صورت نوسانات بازار، منجر به زیان های سنگین شود.
بررسی دقیق حباب قیمتی
حباب قیمتی تفاوت بین قیمت بازار و ارزش ذاتی واحدهای ممتاز است. برای مدیریت ریسک، از خرید واحدهای ممتاز با حباب مثبت بالا خودداری کنید. استراتژی مناسب این است که در حباب منفی خرید کنید و در حباب مثبت بالا بفروشید.
تعیین حد ضرر پویا
تعیین حد ضرر پویا با توجه به نسبت اهرمی ضروری است. با استفاده از فرمول (۱ / نسبت اهرمی بالفعل) × نسبت تعدیل (میزان ریسک شخصی) می توانید حد ضرر مناسب را محاسبه کنید. برای مثال، با نسبت اهرمی ۲.۵، حد ضرر حدود ۱۵-۲۰٪ تنظیم می شود. این حد ضرر باید با حرکت قیمت به روز شود.
تنوع‌بخشی و سبدگردانی
برای کاهش ریسک، حداکثر ۲۰-۳۰٪ سبد سرمایه گذاری خود را به واحدهای ممتاز اختصاص دهید. از چند صندوق مختلف با ضرایب اهرمی متفاوت استفاده کنید تا ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک کاهش یابد.
مدیریت موقعیت
حجم سرمایه گذاری باید با توجه به نسبت اهرمی تنظیم شود. با استفاده از فرمول حجم موقعیت = (کل سرمایه × درصد ریسک پذیری) / نسبت اهرمی، می توانید حجم مناسب را تعیین کنید. برای مثال، با سرمایه ۱۰۰ میلیون تومان و ریسک پذیری ۵٪ و نسبت اهرمی ۲، حجم موقعیت ۲.۵ میلیون تومان مناسب است.
پایش ترکیب دارایی های صندوق
بررسی مستمر درصد سهام و اوراق در پرتفوی صندوق ضروری است. افزایش درصد سهام به معنی افزایش ریسک و نسبت اهرمی بالقوه است. این پایش به شما کمک می کند تا تغییرات ریسک صندوق را پیش بینی کنید.
زمان بندی بازار
فقط در روندهای صعودی مطمئن وارد بازار شوید. از اندیکاتورهای تکنیکال برای تشخیص روند استفاده کنید و در بازارهای نزولی و خنثی از سرمایه گذاری در واحدهای ممتاز خودداری کنید.
خروج تدریجی در سقف بازار
پس از رشد قابل توجه بازار، به تدریج از موقعیت خود خارج شوید. با استفاده از روش فروش پلکانی در سطوح مقاومتی، سود خود را قفل کرده و ریسک را کاهش دهید.
برای مشاهده و بررسی روند بازدهی این نوع صندوق ها و مدیریت ریسک خود اینجا+ کلیک کنید.
نتیجه‌گیری
صندوقهای اهرمی دقیقاً مثل یک موتور پرسرعت می‌مانند – در جاده‌های مناسب و با راننده‌ای ماهر، می‌توانند شما را با سرعت به مقصد برسانند، اما اگر کنترل آن را در دستان بی‌تجربه بسپارید، ممکن است حادثه‌ساز شود.
نکته کلیدی اینجاست که باید سه نوع نسبت اهرمی را مثل کف دستتان بشناسید: نسبت کلاسیک که به شما می‌گوید چقدر پول قرض گرفته شده، نسبت بالقوه که ترکیب داراییهای صندوق را در نظر میگیرد، و مهم‌تر از همه، نسبت بالفعل که اثر حباب قیمتی را هم محاسبه میکند. این حباب قیمتی یعنی چی؟ یعنی ممکن است شما واحدهای ممتاز را گران‌تر از ارزش واقعی‌اش بخرید که این خودش یک ریسک پنهان است.
اما شناخت این نسبت‌ها کافی نیست. باید حتماً حد سود و حد ضرر تعیین کنید. اکثر افرادی که به حد ضرر اهمیت نمی دهند، بعدا پشیمان میشوند. یادتان باشد در بازارهای نوسانی، تعیین حد ضرر پویا مثل یک ترمز ایمنی عمل میکند.
در پایان، موفقیت در این بازار بیش از آنکه به شانس بستگی داشته باشد، به دانش و صبر شما بستگی دارد. پس عجله نکنید، اول یاد بگیرید، بعد سرمایه‌گذاری کنید.
سوالات متداول
نسبت اهرمی نشان میدهد صندوق برای مدیریت داراییهای خود، چند برابرِ سرمایه واحدهای عادی، از واحدهای ممتاز به عنوان بدهی استفاده کرده است.نشان میدهد.
نسبت اهرمی کلاسیک، بالقوه و بالفعل که هر کدام سطح متفاوتی از ریسک و دقت را ارائه می‌دهند.
بله، به دلیل اثر مضاعف‌کننده سود و زیان، ریسک بالایی دارند و مناسب سرمایه‌گذاران با تجربه و مسلط به مدیریت ریسک هستند.
با محاسبه دقیق نسبت اهرمی بالفعل، پرهیز از خرید با حباب مثبت بالا، تعیین حد ضرر پویا و تنوع‌بخشی در سبد سرمایه‌گذاری.
دیدگاهتان را بنویسید